در حالی که سرانجام فصل پر ماجرای ۲۰-۲۰۱۹ لیگ برتر به پایان رسید، شاید جالب باشد که نگاهی به تاثیر رتبه تیم‌ها در لیگ برتر به لحاظ مالی بیندازیم. اینکه بالا و پایین شدن رتبه‌ها واقعا چقدر تاثیرگذار است و اینکه شاید برخی تیم‌ها که به نظر نباید انگیزه خاصی داشته باشند، در واقع برای چیزی بیشتر از آنچه در ظاهر به نظر می‌آید مبارزه می‌کنند.
در ابتدا برای یادآوری، به فصل قبل نگاهی بیاندازیم. در فصل ۱۹-۲۰۱۸ پنجاه درصد از کل دریافتی حق پخش داخلی لیگ برتر به طور مساوی بین تیم‌ها تقسیم شد و هر باشگاه مبلغی در حدود 34 میلیون پوند دریافت کرد. توزیع مساویِ حق پخش خارج از انگلیس نیز 43 میلیون پوند نصیب هر باشگاه کرد و 5 میلیون پوند نیز از درآمد آگهی‌ها به هر تیم رسید. به طور میانگین، پخش هر بازی لیگ برتر ارزشی معادل 1.1 میلیون پوند داشت (علاوه بر 12.2 میلیون پوند پرداختی پایه که برای حداقل 10 بازی تعیین شده بود) و سرانجام، هر رتبه در جدول رده بندی، به معنای دریافت 1.9 میلیون پوند اضافه بود. یعنی بخشی از درآمد حق پخش که به عنوان جایزه و با توجه به رتبه تیم‌ها تقسیم می‌شود.
جزییات درآمد تیم‌ها در فصل ۱۹-۲۰۱۸ لیگ برتر از حق پخش و تبلیغات تلویزیونی
اما داستان با قرارداد جدیدی که برای سه فصل – از 2019 تا 2022 – بسته شد، شکل دیگری به خود گرفت. هم ارقام درآمد تغییر کرد و هم شیوه تقسیم آن، خصوصا برای حق پخش خارج از انگلیس. این مسئله اهمیت زیادی دارد، زیرا حق پخش بین‌المللی جایی است که درآمدهای حاصل از آن به سرعت در حال افزایش است.
درآمد کلی حق پخش در این قرارداد سه ساله، هشت درصد نسبت به قرارداد قبلی افزایش یافته است (از 8.5 به 9.2 میلیارد پوند)، اما جالب است بدانیم که این درصد افزایش در حالی رخ داده که حق پخش داخلی لیگ برتر در بریتانیا کاهش هفت درصدی داشته است (از 5.4 میلیارد به 5 میلیارد پوند) و جایی که افزایش درآمد را رقم زده، رشد قابل توجه 34 درصدی درآمد حق پخش بین‌المللی است (از 3.1 میلیارد به 4.2 میلیارد پوند).
بنابراین افزایش درآمد حق پخش بین‌المللی، از سالی 1.1 میلیارد به 1.4 میلیارد پوند، محل اصلی افزایش مجموع درآمد است. جالب این که این عدد در بازه سه ساله 2007 تا 2010 فقط 200 میلیون پوند در سال بود!
افزایش درآمد حق پخش لیگ برتر در بازه‌های سه ساله از ابتدای شکل‌گیری تا اکنون
نسبت حق پخش تلویزیونی داخلی به خارجی از ابتدای شکل‌گیری لیگ برتر تا اکنون
حق پخش بین‌المللی تا پیش از این به صورت سهم مساوی میان تمام تیم‌های لیگ برتر تقسیم می‌شد، اما در قرارداد جدید، شیوه توزیع تغییر کرده است. به این ترتیب که درآمد فعلی از حق پخش خارج بریتانیا، همچنان به صورت مساوی تقسیم می‌شود، اما افزایش سالانه درآمد، با توجه به رتبه تیم‌ها در لیگ به صورت جایزه پرداخت خواهد شد.
با توجه به کاهش هفت درصدی حق پخش داخلی و افزایش 34 درصدی حق پخش بین‌المللی، درآمد تلویزیونی داخلی 110 میلیون پوند کاهش خواهد داشت، در حالی که افزایش درآمد بین‌المللی حدود 295 میلیون پوند خواهد بود که مجموع درآمد حق پخش را برای قرارداد جدید به افزایشی معادل 185 میلیون پوند در سال می‌رساند که مطابق سیستم جدید توزیع، بر اساس رتبه تقسیم خواهد شد.
برآورد درآمد تیم‌ها از حق پخش در فصل ۲۰-۲۰۱۹
این بدین معنا است که بخشی از درآمد که بر اساس رتبه نهایی میان تیم‌ها تقسیم می‌شود، به شکل چشمگیری افزایش داشته است و اکنون معادل رقم مجموع 668 میلیون پوند در سال است که 373 میلیون آن از حق پخش داخلی و 295 میلیون آن از حق پخش بین‌المللی به دست می‌آید. به عبارت دیگر، هر رتبه لیگ در فصل ۲۰-۲۰۱۹ درآمدی معادل 3.2 میلیون پوند خواهد داشت که در قیاس با 1.9 میلیون پوند فصل قبل افزایش قابل توجه 68 درصدی نشان می‌دهد.
جدول توزیع درآمد حق پخش داخلی و بین‌المللی بر اساس رتبه تیم‌ها
بنابراین تغییر سیستم توزیع، باعث شده که رتبه لیگ اهمیتی بسیار بیشتر از گذشته پیدا کند. ریچارد اسکودامور رییس سابق لیگ برتر در این باره می‌گوید: «به نظر تغییر کوچکی می‌رسد که بسته تشویقی را پر و پیمان‌تر می‌کند». اما در حقیقت، این ممکن است منجر به افزایش بیشتر شکاف میان شش تیم بزرگ لیگ انگلیس با سایر تیم‌ها نیز شود.
در این فصل البته یک فاکتور دیگر نیز وجود دارد که باید لحاظ شود. آن هم تخفیف 330 میلیون پوندی که لیگ برتر به کمپانی‌های پخش تلویزیونی به دلیل زیان ناشی از ویروس کووید 19 داد که 223 میلیون آن به پخش کننده داخلی و 107 میلیون به پخش کننده‌های بین‌المللی داده شد. این چیزی در حدود 12 درصد کل درآمد 2.6 میلیاردی پیش بینی شده است. این کاملا منطقی به نظر می‌رسد که این تخفیف را باشگاه‌ها به طور مساوی متقبل شوند. هنوز مشخص نیست شیوه دقیق توزیع این تخفیف چگونه است، اما اگر آن را به صورت درصدی برابر از کل درآمد بر مبنای رتبه هر تیم فرض کنیم، آنگاه هر رتبه لیگ به طور مساوی 0.5 میلیون پوند از ارزش خود را از دست خواهد داد و درآمد هر رتبه در فصل اخیر به 2.7 میلیون پوند خواهد رسید.
درآمد حاصل از حق پخش تلویزیونی برای هر رتبه لیگ با لحاظ کردن تخفیف کووید 19
به طور خلاصه، درآمد تیم‌ها به ازای هر رتبه بالاتر در لیگ برتر در بازه سه ساله قبلی 1.9 میلیون پوند بود، که قرار بود در بازه سه ساله جدید به 3.2 میلیون پوند افزایش پیدا کند، اما در فصل ۲۰-۲۰۱۹ به دلیل بحران کووید این به رقم 2.7 میلیون پوند کاهش پیدا کرد، که همچنان نسبت به رقم سال قبل 42 درصد افزایش یافته است.
این به معنی تاثیر بسیار بیشتر درآمد باشگاه‌ها بر اساس رتبه تیم در لیگ است. برای مثال برنلی با صعود به رتبه دهم، نسبت به فصل قبل که پانزدهم شد بیست میلیون پوند بیشتر درآمد داشته است، در حالی که اگر سیستم توزیع فصل قبل برقرار بود، این افزایش فقط 11 میلیون پوند می‌بود. از سوی دیگر، واتفورد که فصل قبل یازدهم شد و این فصل در رتبه نوزدهم جای گرفت، کاهش درآمد 14 میلیون پوندی نسبت به فصل قبل داشته است.
حالا با در نظر داشتن این ارقام، مشخص است که یک بازی آخر فصل که می‌تواند رتبه تیم‌ها را یک، دو، و حتی گاهی سه رده در جدول تغییر دهد، چه تاثیر مالی قابل توجهی روی باشگاه خواهد داشت. بازی‌ای که ممکن است به چشم بیننده بی‌اهمیت بیاید -رتبه دوازدهم با دهم چه فرقی دارد؟- در واقع مبارزه بر سر 5.4 میلیون پوند درآمد بالاتر است – این رقم در حالت عادی و بدون تخفیف کووید برابر 6.4 میلیون پوند بود. بنابراین می‌توان گفت تا روز آخر لیگ به ندرت بتوان بازی‌ای پیدا کرد که برای تیم‌ها بی اهمیت باشد.